معمولا پس از انجام عمل جراحی و بهره‌مندی از فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو، می‌توان تحرک طبیعی خود را بازیابی کرد. جراحی کامل زانو معمولا زمانی انجام می‌گیرد که آرتروز و درد شدیدی در زانو وجود داشته باشد. در بیشتر موارد این درد شدید حرکت زانو را محدود کرده و موجب بروز مشکل هنگام راه‌رفتن می‌شود.
پس از انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو به‌صورت کلی نیاز به انجام فیزیوتراپی جهت بازگشت کامل قدرت به زانو وجود دارد؛ چراکه عضلات پا بر اثر عدم استفاده احساس ضعف خواهد داشت. پس از انجام عمل جراحی و برطرف شدن مشکلات عمدۀ زانو، فیزیوتراپی موجب قوی‌تر شدن زانو می‌شود.
با صلاحدید پزشک فوق تخصص زانو معالج خود می‌توانید در روزهای اولیه بعد از عمل، روزانه 20 تا 30 دقیقه فیزیوتراپی داشته باشید. در این جلسات صاف و خم کردن زانوها به‌آرامی انجام می‌گیرد و عضلات ران‌ها به‌تدریج تقویت خواهند شد.
در واقع فیزیوتراپی به شما کمک می‌کند تا دامنۀ حرکتی زانو بهبود یابد و قدرت دوبارۀ حرکت به زانو بازگردانده شود. همچنین روزانه به‌مدت 20 دقیقه پیاده‌روی نیز می‌تواند فرایند بهبود زانو را تسریع بخشد و استفاده از عصا و واکر نیز برای پشتیبانی بیشتر حین راه رفتن توصیه می‌شود.
پس از انجام عمل زانو تا چه مدت به انجام فیزیوتراپی نیاز است؟
به‌طور معمول، پس از انجام این عمل جراحی از 4 تا 8 هفته نیاز به فیزیوتراپی است. البته این زمان برای هرشخص متفاوت بوده و اشخاص با سرعت‌های متفاوتی بهبود می‌یابند. با توجه به میزان بهبود و پاسخ‌دهی به عمل و سپس فیزیوتراپی، زمان بازیابی می‌تواند کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد. برای آگاهی از میزان زمان دقیق و روند پاسخ‌دهی به فیزیوتراپی، باید با پزشک و فیزیوتراپیست خود مشورت نمایید.
وجود درد پس از انجام عمل تعویض زانو امری طبیعی است و پس از مدتی فروکش خواهد کرد. برنامه‌های توانبخشی که پس از این دوره شروع می‌شود، معمولا شامل طیف وسیعی از تمرینات حرکتی، تقویت عضلات چهار سر ران، تمرین‌هایی برای راه‌رفتن دوباره و تمرینات روزمرۀ زندگی است.
بسیار حائز اهمیت است که در طول مدت زمان ریکاوری پس از عمل جراحی، از انجام کارهای سنگین و خسته‌کردن زانو، خودداری کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست با بیمار تمرینات مربوط به زانو را انجام می‌دهد. حرکات و تمریناتی که به حرکت آسان‌تر زانو و مچ کمک کرده تا راه رفتن آسان شود. انجام برخی تمرینات با پله به‌صورت سبک چه در مراکز فیزیوتراپی و چه در خانه می‌تواند بسیار به روند درمان کمک کند.
معمولا بیماران به مراکز فیزیوتراپی مراجعه میکنند، ولی اگر قادر به رفتن به این مراکز مخصوص نباشید، فیزیوتراپیست به منزل مراجعه کرده و درمان در خانه ادامه پیدا می‌کند.
یک تا دو هفته پس از عمل
بعد از ترخیص از بیمارستان، بیمار نیازمند بهبود وضعیت عملکردی خود است. به این منظور وجود پرستاری ماهر و فیزیوتراپیست بسیار حائز اهمیت است. تقریبا هر روز انجام عمل فیزیوتراپی توصیه می‌شود و این عمل تا جایی ادامه می‌یابد که پزشک جراح آن را کافی تشخیص دهد.
فیزیوتراپیست بافت زانو را ملایم ماساژ خواهد داد؛ به این خاطر که تحریک این قسمت موجب خون‌رسانی سریع‌تر شده و در نهایت زودتر و آزادانه‌تر شروع به حرکت می‌کند. انتظار می‌رود که پس از پایان دو هفته، بیمار بتواند زانوی خود را به‌صورت 90 درجه خم کند.
سه تا شش هفته پس از عمل
در هفته سوم و هنگام فیزیوتراپی، فعالیت‌های سنگین‌تری انجام می‌گیرد؛ زیرا قدرت به زانو تا حدی بازگشته است. تمرینات کم‌کم به‌صورت تهاجمی‌تر انجام می‌گیرد. پس از بررسی قوای زانو، ممکن است که فیزیوتراپیست از شما بخواهد که با دوچرخه ثابت کار کنید.
این مسئله که در ابتدا قادر به رکاب زدن نخواهید بود، کاملا عادی است و تنها پدال‌ها را به عقب و جلو ببرید. با بهبود بیشتر، می‌توانید کاملا رکاب بزنید. پس از مدتی وزنه‌هایی سبک نیز به پا افزوده می‌شود.
فیزیوتراپ با استفاده از تحریک عصبی التریکی، موجب بهبود عملکرد عضلات چهار سر ران می‌شود. این پالس‌های الکتریکی باعث منقبض شدن عضلات چهارسر ران می‌شود که پس از بهبود کامل، عضلات این ناحیه بتوانند به‌صورت خودکار منقبض شوند.
هفته هفتم تا هشتم پس از عمل
به‌طور معمول پس از اتمام هفتۀ ششم، بیمار قادر خواهد بود که بدون استفاده از عصا و واکر راه برود و توانایی پا تا حد زیادی باز گشته است.
در هفته‌های هفتم و هشتم باید با پزشک و فیزیوتراپ خود حداکثر همکاری را داشته باشید تا بهبود 100% حاصل شود. همچنین از این مدت تمرینات، بیشتر بر تقویت قدرت عضلات اطراف زانو تمرکز دارد. توجه داشته باشید که وجود ورم در تمامی این مدت امری عادی تلقی می‌شود. ولی درد باید در تمامی این دوره تحت کنترل باشد.
برنامه ورزش‌های خانگی
این برنامه‌ها شامل فعالیت‌هایی در منزل است که در جهت کاهش تورم، افزایش حرکت و بازیابی دوبارۀ قدرت زانو به شما توصیه خواهند شد. انجام این فعالیت‌ها به شما کمک می‌کند تا بتوانید راحت‌تر حرکت کنید و زودتر بتوانید فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برید را انجام دهید.
در واقع موفقیت شما تا حد زیادی به تعهد شما در پیروی از این برنامه‌های ورزشی خانگی است که توسط پزشک و فیزیوتراپ، برایتان تنظیم شده است.
از ساده‌ترین و مؤثرترین ورزش‌هایی که می‌توانید در این دوره داشته باشید، صاف کردن و بالا بردن زانوی خود است. پای غیر جراحی را جمع کرده و سعی کنید که زانوی جراحی‌شده را به سمت بالا ببرید و در عین حال زانو را مستقیم نگه دارید. در حین این کار ماهیچه‌های بالای ران خود را سفت کنید.
چه مدت پس از انجام عمل تعویض مفصل زانو می‌توان ورزش کرد؟
با انجام عمل جراحی و برطرف شدن مشکل زانو و همچنین انجام فیزیوتراپی بعد از تعویض مفصل زانو، انتظار می‌رود که حداقل بعد از سه ماه بتوانید به انجام ورزش‌های سبک بپردازید. در این مرحله باید روزانه یک تا دو ساعت زمان گذاشته تا استقامت لازم در زانو ایجاد شود. عمل زانو به این معنی نیست که باید تا آخر عمر از کارهایی که دوست دارید، محروم بمانید.
در انتها به یاد داشته باشید که میزان بهبودی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و عوامل بسیاری در تعیین نتیجۀ کلی، دخیل هستند. پیشرفت و روند بهبودی با توجه به پایندی به دستورالعمل‌ها و توصیه‌های دکتر ممکن است سریع‌تر یا کندتر باشد. مهم‌ترین امر همکاری نزدیک و انجام توصیه‌های پزشک وفیزیوتراپ به‌صورت دقیق است.
نقش مهم فیزیوتراپی در درمان پارگی رباط صلیبی زانو
برای آنکه بتوانید هر حرکتی را راحت انجام دهید، تمامی اجزای مختلف در پاهای شما باید در کنار یکدیگر به‌درستی و بدون هیچ آسیبی کار کنند. رباط صلیبی زانو، یکی از قسمت‌هایی است که زمانی که دچار آسیب یا پارگی شود، قطعاً حرکات شما را محدود کرده و اختلال زیادی وارد می‌کند.
پزشکان ارتوپد پس از آنکه بیماران با چنین آسیبی به آنها مراجعه میکنند، انجام فیزیوتراپی را که قطعاً یکی از راه‌حل‌های کاربردی و تأثیرگذاری است، برای بیماران خود در نظر می‌گیرند. تعداد جلسات مورد نیاز بسته به مشکل بیمار و صلاحدید پزشک، تصمیم گرفته می‌شود. در ادامه این مقاله اطلاعات بیشتری در خصوص پارگی این عضو از زانو و فیزیوتراپی در اختیار شما قرار خواهیم داد.
چگونه به این رباط آسیب وارد می‌شود؟
زمانی که پا دچار پیچ‌خوردگی شده یا اینکه آسیب و ضربه مستقیم به پا وارد می‌شود، ممکن است آسیب‌هایی همچون پارگی بافت رباط در افراد رخ دهد. همچنین برخی از افراد به‌دلیل خم کردن نادرست پا آسیب زیادی به این بخش وارد میکنند.
فیزیوتراپی نقش مهمی را در درمان ایفا می‌کند
افرادی که پس از آسیب وارد شدن به پای خود احساس پارگی در ACL دارند، باید فوراً به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنند تا آنها معاینات لازم را برای تشخیص آسیب وارد شده انجام دهند. تشخیص آسیب‌های وارد شده به این اندام بلافاصله پس از آسیب در اغلب مواقع دشوار است؛ چراکه گرفتگی یا اسپاسم و تورم در این قسمت، تشخیص را دشوار خواهد کرد.
گاهی پزشک از بیمار درخواست انجام MRI را می‌کند. برخی اوقات پزشک فوق تخصص زانو صلاح می‌داند که برای ترمیم چنین آسیبی، عمل جراحی انجام گیرد، اما این تصمیم به عوامل مختلفی همچون موارد زیر بستگی دارد:
- سن
- شغل
- میزان فعالیت‌هایی که در گذشته انجام شده
- ثبات زانو
- و…
در کنار هر اقدامی که جهت درمان انجام گیرد، می‌بایست فیزیوتراپی برای بیمار انجام شود تا نتیجه درمان را به‌خوبی شاهد باشد. به‌طور کلی چه جراحی انجام گیرد و چه درمان‌های غیر از جراحی برای بیمار در نظر گرفته شود، انجام فیزیوتراپی بسیار مهم است، در واقع می‌توان اینگونه بیان کرد که موفقیت درمان بیمار بیشتر به انجام فیزیوتراپی بستگی دارد.
گاهی برخی از افراد ترجیح می‌دهند که تنها فیزیوتراپی را برای درمان خود انجام دهند، انجام فیزیوتراپی در این مواقع به بیماران کمک می‌کند تا به فعالیت‌های روزانه خود بازگردند، اما همچنان ناپایداری وجود دارد و گاهی برخی نیاز به جراحی خواهند داشت. فیزیوتراپی جهت مراقبت‌های پس از درمان برای افراد در نظر گرفته می‌شود که در ادامه در خصوص این موضوع بیشتر توضیح خواهیم داد.
هدف از انجام فیزیوتراپی پس از درمان چیست؟
پس از جراحی یا هر درمان دیگری به بیماران توصیه می‌شود که برنامه‌های توانبخشی یا فیزیوتراپی را برای خود در نظر بگیرند که هدف از انجام آن شامل موارد زیر است:
- کنترل و کاهش تورم
- تمرینات ROM
- تمرینات چهار سر ران
- آموزش برای راه رفتن
- تمرینات تقویتی
- توانایی جهت انجام ورزش‌های حرفه‌ای
- تقویت عملکرد بهتر پا
انجام فیزیوتراپی پس از آسیب
بلافاصله پس از آنکه پارگی رخ می‌دهد، می‌بایست فیزیوتراپی برای بیمار انجام گیرد تا دامنه حرکات افزایش و عارضه‌هایی همچون تورم کاهش یابد. تا زمانی که دامنه حرکات بیماران باز نگردد و عارضه‌هایی همچون تورم بهبود نیابد، متخصص ارتوپد هیچ‌گونه اقدامی برای ترمیم رباط آسیب‌دیده انجام نخواهد داد.
اقداماتی که در فیزیوتراپی برای بیماران انجام می‌گیرد، به شرح زیر است:
- انجام ورزش یا تمرینات اختصاصی
- آب‌درمانی
- الکتروتراپی
- برنامه‌های ورزشی
انجام فیزیوتراپی جهت درمان چه فوایدی را به‌همراه دارد؟
فیزیوتراپی در بازگشت به انجام فعالیت‌های روزانه بسیار کمک می‌کند و منجر به افزایش دامنه حرکات شما خواهد شد. شاید موفقیت نهایی در رابطه با این درمان طولانی‌مدت باشد، اما نتیجه آن را قطعاً پس از مدتی شاهد خواهید بود. در ادامه مزایای بیشتری در رابطه با انجام فیزیوتراپی را برای شما ذکر خواهیم کرد:
- کاهش میزان درد
- کاهش تورم
- انعطاف‌پذیری
- افزایش قدرت عضلات
- بهبود در حفظ تعادل
- بهبود دامنه حرکات
- افزایش ثبات زانو
- بازگشت به تمرینات و ورزش‌های حرفه‌ای
علائم و نشانه‌های پارگی
اگر دانش کافی در خصوص علائم آسیب به این اندام را داشته باشید، می‌توانید در بهترین زمان جهت درمان به فیزیوتراپی و متخصص ارتوپد مراجعه کنید. قطعاً زمانی که به زانوی شما آسیبی وارد شود، متوجه جراحت‌های وارد شده خواهید شد، به‌طور کلی پارگی این عضو با نشانه‌هایی همراه است که در ادامه برای شما ذکر خواهیم کرد:
- احساس درد همراه با تورم
- از دست دادن کامل یا کاهش دامنه حرکات
- احساس درد و ناراحتی هنگام راه رفتن
- اسپاسم و گرفتگی
