رباط‌های زانو و درمان آن

آناتومی رباط‌های زانو

چهار رباط مفصل زانو را حمایت می‌کنند. دو رباط در خارج زانو و دو رباط در داخل زانو قرار دارند. در بین این چهار رباط، مهم‌ترین آنها برای حفظ عملکرد زانو، رباط صلیبی قدامی است. این چهار رباط عبارتند از:

1- رباط جانبی داخلی (Medical Collateral Ligament (MCL

2- رباط جانبی خارجی (Lat Collateral Ligament (LCL

3- رباط صلیبی خلفی (Posterior Collateral Ligament (PCL

4- رباط صلیبی قدامی (Anterior Cruciate Ligament (ACL

1- رباط جانبی داخلی

این رباط در سمت داخل زانو قرار دارد و تی بیا را به فمور وصل می‌کند. رباط جانبی داخلی دارای دو قسمت سطحی و عمقی بوده که قسمت عمقی مهم‌تر است.

2- رباط جانبی خارجی

در سمت خارج از زانو قرار دارد و تی بیا را به فمور وصل می‌کند.

3- رباط صلیبی خلفی

در فضای داخل زانو قرار دارد و از جلو به عقب وصل می‌شود، به‌صورت مایل.

4- رباط صلیبی قدامی

در فضای داخل زانو قرار دارد و به‌صورت مایل از عقب به جلو وصل می‌شود.

معاینه رباط‌های زانو

در صورتی‌که رباط‌های زانو پاره شود، جهت معاینه روشی اتخاذ می‌‌شود که به آن تست استرس (stresstest) می‌گویند. در این موارد نیروئی به همان سمتی که قرار است رباط از مفصل حمایت کند، وارد شده و در صورت لَق بودن مفصل به همان سمت، به معنای پارگی رباط می‌باشد.

به‌طور مثال رباط صلیبی قدامی از اینکه تی بیا درشت نی نسبت به فمور (استخوان ران) به سمت جلو حرکت کند و دَر برود، جلوگیری می‌کند. به همین دلیل هنگام معاینه این رباط، تی بیا را به سمت جلو می‌کشیم که اگر زیاد حرکت کند، به معنای پارگی می‌باشد.

تست مخصوص هر رباط عبارت است از:

1- MCL: Valgus stress test

2- LCL: Vanus stress test

3- ACL: Antenior Drawer test

4- PCL: Poterier Drawer test

از علائم مهم پارگی رباط صلیبی قدامی زانو، خالی کردن زانو و جمع شدن مایع می‌باشد. علت خالی کردن نیز حرکت تی بیا نسبت به فمور به سمت قدام و در کنار این موضوع، ضعیف شدن عضله چهارسَر ران به ‌دلیل کم‌تر شدن تحرک توسط بیمار می‌باشد؛ به همین خاطر یکی از رکن‌های مهم در درمان، تقویت عضله چهار سر ران می‌باشد.

خلاصۀ نگرش به درمان

به‌طور کلی درمان پارگی کامل تمام رباط‌های زانو «جراحی» توسط پزشک فوق تخصص زانو است، به‌جز پارگی MCL که می‌توان با بی‌حرکتی و فیزیوتراپی درمان کرد.

درمان پارگی ACL

در مورد ACL، همان طور که گفته شد درمان پارگی کامل، جراحی و Reconstruction یعنی جایگذاری یک رباط جدید به‌ جای رباط پاره شده است. باید خاطر نشان کرد که رباط‌های صلیبی را که در داخل زانو قرار دارند، نمی‌توان دوخت؛ چراکه به‌دلیل حضور مایع مفصلی، پس از دوختن جوش نمی‌خورند. به همین دلیل باید یک رباط جدید جایگزین کرد که این رباط می‌تواند از خود بیمار، از فرد دیگر با مصنوعی باشد.

پرتکرارترین سؤالی که بیماران دارند، در مورد این است که آیا می‌توان پارگی کامل رباط صلیبی را جراحی نکرد؟ در صورتیکه بیمار تمایل به جراحی نداشته باشد، باید اقدامات زیر را انجام دهد:

• فعالیت‌های زندگی و به‌خصوص فعالیت‌های ورزشی را محدود کند.
• از بریس استفاده کند.
• مراقبت وزن باشد.

به طور کلی بیمار باید عضله چهارسَر ران را قوی نگهدارد که در این‌ صورت هم، به ‌دلیل محدود شدن فعالیت و حرکات ریز غیرمعمول در زانو، احتمال آرتروز افزایش می‌یابد؛ به همین دلیل بهترین درمان پارگی کامل رباط ACL، جراحی است.

جهت Reconstruction رباط صلیبی، روش جراحی باز و روش جراحی بسته (استفاده از آرتروسکوپ یا به اصطلاح روش لیزری) وجود دارد. از آنجایی‌ که احتمال عفونت در روش باز بیشتر است و احتمال صدمه به بافت نرم افزایش می‌یابد، روش جراحی ارجح، روش «آرتروسکوپی (Arthroscopy)» خواهد بود.

در آرتروسکوپی با استفاده از سوراخ‌های کوچک، لنز و وسائل دیگری مانند درشت‌نی یا حتی قیچی‌های کوچکِ جراحی وارد زانو می‌شود. در این روش با یک دست، لنز جهت دید کافی هدایت شده و با دست دیگر کار‌های لازم مانند دوختن یا رزکسیون بافت خراب انجام می‌شود.

در مورد پارگی کامل رباط صلیبی و درمان آن باید به چند نکته دقت کرد. در این موارد حتماَ باید علائم بیمار با دقت بررسی شده و سپس تصمیم‌گیری شود. این علائم عبارتند از:

• جمع شدن مایع در مفصل
• خالی کردن زانو
• درد
• shaver همراه با معاینه و میزان لق بودن زانو

باید توجه داشت که میزان یا به عبارتی درصد پارگی در MRI اهمیت کمتری نسبت به معاینه و علائم در تصمیم‌گیری دارد. مثلاَ گاهی بیمار با 50% پارگی، از آنجایی که علائم ندارد و وزن پائینی دارد، که در اینصورت نیاز به جراحی پیدا نمی‌کند.