خار پاشنه نوعی رسوب از جنس کلسیم است که زیر استخوان پاشنۀ پا یا در کف پا ایجاد میشود و جراحی خار پاشنه یکی از راههای درمان آن است. علت بهوجود آمدن خار پاشنه بیشتر ناشی از فشار آوردن بیش از حد به پا بر اثر ایستادنهای طولانیمدت، اصطحکاک پا یا فشار روی استخوان پاشنۀ پا است.
خار پاشنه در بسیاری موارد میتواند موجب کاهش تحرک افراد شده و راه رفتن، ایستادن و ورزش را برای آنها بسیار دشوار سازد. در صورت به وجود آمدن هرگونه ناراحتی در ناحیۀ پاشنه پا باید فوراً به پزشک ارتوپد مراجعه کرد.
در بسیاری از موارد، خار پاشنۀ پا احتمالا بعد از گذشت چند ماه از بین خواهد رفت، در غیر این صورت ممکن است که انجام جراحی با صلاحدید پزشک فوق تخصص زانو کمک کند تا بیماران بتوانند دوباره سلامتی خود را بازیابند.
عوامل بروز خار پاشنه
عواملی که موجب به وجود آمدن خار پاشنه می شود عبارتند از:
- دویدن، پیادهروی و دو آهسته
- پوشیدن کفشهای نامناسب یا کفشهای پاشنه بلند به مدت طولانی
- داشتن کف پای صاف
- اضافه وزن (که موجب وجود آمدن آرتروز نیز میشود)
برخی از خارهای پاشنه بدون درد هستند و معمولا به آنها بیتوجهی میشود. در بعضی موارد درد خار پاشنه میتواند بهصورت متناوب یا مزمن باشد. این درد در ابتدای صبح شدید است و در طی روز درد آرام شده و اواخر روز دوباره دردها شروع میشوند. بهطور خاص بعد از مدتی دراز کشیدن و استراحت کردن، هنگامی که پا با زمین تماس پیدا میکند، شروع به تیر کشیدن میکند.
یکی از گزینههای کاهش درد خار پاشنه، انجام جراحی است. البته پزشک معالج ابتدا روشهای درمانی دیگری را برای رفع درد خار پاشنه توصیه میکند. در کل بیشتر افرادی مبتلا به خار پاشنه، نیازی به جراحی ندارند و میتوان گفت که بیش از ۹۰ درصد از افراد با انجام درمانهای غیرجراحی بهتر خواهند شد.
درمان های غیرجراحی خار پاشنه
توصیههای غیرجراحی شامل موارد زیر است:
- انجام برخی تمرینات کششی
- پوشیدن کفش مناسب بههمراه کفی
- انجام فیزیوتراپی
- بستن آتلهای شبانه به پا
- استفاده از برخی داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن
انجام این کارها می تواند درد و التهاب خار پاشنه را تا حد زیادی تسکین دهد. همچنین پزشک میتواند با تزریق کورتیزون در قسمت پاشنۀ پای بیمار التهاب را تا حد بسیاری کاهش دهد.
اگر انجام این اقدامات نتیجۀ خوبی بهدنبال نداشته باشند، ممکن است که پزشک، عمل جراحی را بهعنوان آخرین راهحل توصیه کند. البته انجام عمل جراحی تنها پس از ۱۲ ماه پیگیری مداوم درمانهای غیر جراحی انجام میگیرد.
بهطور معمول دردی که بهدلیل خار پاشنه در پا احساس میشود به دلیل رشد استخوانی نیست، بلکه غالباً به دلیل التهاب فاشیای پلانتار پا است. فاشیای پلانتار بافتی فیبریشکل است که انگشتان پا را به استخوان پاشنه متصل میکند.
روشهای متفاوت جراحی خارپاشنه
جهت تسکین درد، جراح در طی عمل جراحی بخشی از لیگامان فاشیا را که موجب تنش و التهاب در بافت پا شده است، میبُرد. این عمل جراحی، عملی سرپایی است.
روشی دیگر برای درمان خار پاشنه، جراحی باز یا همان جراحی سنتی است. جراح ناحیهای از پوست پاشنۀ را بریده و عمل را با انجام یک برش نسبتا بزرگ انجام میدهد.
اگر این جراحی بهروش آرتروسکوپی انجام گیرد، روشی کمتهاجمی محسوب خواهد شد که در آن یک یا چند برش کوچک در ناحیه پاشنۀ پا ایجاد شده و از آن طریق عمل جراحی انجام میشود. سپس با استفاده از ابزار جراحی به برداشتن یا جدا کردن ضایعه کلسیم استخوانی اقدام خواهد کرد.
در برخی موارد ممکن است که جراح تصمیم بگیرد که خار پاشنه را کاملاً از بین ببرد. برداشتن کامل خار پاشنه در هر حالتی اتفاق نمیافتد و این یکی از روشهای نادر در جراحی است، اما در این موارد آنقدر این خار پاشنه بزرگ و دردناک میشود که حتی با لمس کردن در زیر پوست نیز میتوان آن را احساس کرد.
زمان بهبودی بعد از عمل جراحی خار پاشنه
بعد از انجام عمل جراحی به مدت یک تا دو هفته باید باند روی پا باقی بماند. در برخی موارد نیز مچبند و کفش مخصوص نیز به بیمار داده میشود. همچنین بهتر است که برای راه رفتن از عصا استفاده کنید. توجه داشته باشید که ناحیه جراحی شده بعد از انجام عمل جراحی، متورم و دردناک خواهد بود پس بهتر است که حداقل تا چند روز از ایستادن روی پاها خودداری کنید.
از انداختن وزن بیش از حد روی پاشنۀ پا جلوگیری کنید، که با استفاده از عصا امکانپذیر است. فشار وارد کردن به پا بعد از جراحی، میتواند بهبودی را تا حد زیادی به تأخیر بیاندازد. بهطور معمول بهبودی کامل خار پاشنه بعد از عمل ممکن است تا شش هفته بهطول بیانجامد. اگر خار پاشنه کاملا برداشته شده باشد، تا ۳ ماه نیز ممکن است بهبودی طول بکشد.
افرادی که در طول مدت بهبودی کمتحرکتر باشند، زودتر بهبود مییابند. اگر شغل بیمار مستلزم ایستادن یا پیادهروی های طولانیمدت باشد، بهتر است که حداقل تا ۴ هفته مرخصی داشته باشد.
برای بهبودی سریعتر حتماً از توصیههای پزشک خود پیروی کنید. استفاده از داروهای ضد درد و بدون نسخه نیز با صلاحدید پزشک مجاز است. طبق دستورالعمل پزشک معالج نیز میتوانید از کمپرس سرد در ناحیۀ جراحیشده استفاده کنید.
بالاتر قرار دادن پای خود از سطح بدن، محدود کردن حرکت و پیادهروی بعد از عمل میتواند روند بهبود را بسیار تسریع کند.
عوارض جراحی خار پاشنه
هرگونه عمل جراحی ممکن است خطرات و عوارض خاص خود را داشته باشد. از عوارض جراحی خار پاشنه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- از دست دادن خون
- ایجاد عفونت
- آسیب عصبی
- بیحسی دائمی در محل
بروز این عوارض ممکن است که برای هر فردی به وجود آید. اما برخی عوامل ریسک ابتلا به این عوارض را تشدید میکند از جمله این عوامل، موارد زیر هستند:
- سن بالا
- تاریخچه اختلال خونریزی در بیمار
- مصرف داروهای رقیقکننده خون مانند آسپرین
- سیستم ایمنی ضعیف بدن
- داشتن بیماری خود ایمنی
- چاقی بیش از اندازه
در صورت بروز هر یک از مشکلات زیر به پزشک معالج خود اعلام کنید:
- افزایش درد در محل جراحی شده
- تب شدید
- خونریزی یا ترشح
- علائم عفونت
انجام جراحی خارپاشنه جهت از بین بردن خار پاشنه بهطور کلی توصیه نمیشود و در بیشتر موارد مشاهده شده است که طی چند ماه درمانهای غیرجراحی بهبود مشاهده میشود.
جراحی خار پاشنه برای بسیاری از افراد موفقیتآمیز خواهد بود، اما شاید که برای همه مناسب نباشد. افراد ممکن است که بعد از گذشت حدود یک هفته بعد از عمل جراحی شاهد بهبود درد و ناراحتی خود باشند.
باید توجه داشت که حتی هنگامی که عمل جراحی بسیار موفقیت آمیز باشد، احتمال بازگشت خارپاشنه وجود دارد. برای جلوگیری از عود مجدد خارپاشنه استفاده از کفشهای مناسب بسیار مهم است.
برای مثال اگر بیمار، ورزشکار و دونده باشد، باید از کفشهای مناسب و طبی استفاده کند. همچنین اضافه کردن کفی مناسب به داخل کفش نیز میتواند فشار روی پاشنۀ پا را کاهش دهد. توجه کنید انجام برخی تمرینات روزانه و داشتن وزن متناسب، کمککننده است.
