خارپاشنه
التهاب فاشیای کف پا یا همان خار پاشنه
خار پاشنه، در واقع رسوب کلسیم در قسمت پاشنۀ پا است که موجب بیرونزدگی استخوان در قسمت زیرین استخوان پاشنۀ پا میشود. خارپاشنه حتی تا حدود دو سانتیمتر نیز میتواند بزرگ شود و رشد یابد. این زائده که بهطور عامیانه «خار پاشنه» نامیده میشود، التهاب محل چسبیدن یک لایهی بافت نرم به استخوان پاشنه است. این بافت نرم که «فاشیا» نامیده میشود مانند یک لایه، تمام عضلات کف پا را میپوشاند. وجود این التهاب در افرادی با اضافه وزن شایعتر است.
خار پاشنه مستقیما توسط فشار عضلات و رباطها در طولانیمدت ایجاد میشود. این بیماری با گذشت زمان توسعه یافته و بیشتر خواهد شد. در طول زمان ایجاد میشود و هیچگاه بهصورت ناگهانی پس از انجام یک تمرین، شاهد بیرونزدگی خارپاشنه نخواهید بود.
ممکن است که در محل درد، در رادیوگرافی، یک زائده استخوانی دیده شود که هیچ ارتباطی بین شدتِ درد و اندازه این زائده وجود ندارد و حتی برداشتن این زائده نیز ممکن است نقشی در درمان خار پاشنه نداشته باشد.
درمان خار پاشنه عبارتند از فیزوتراپی، تزریقهای موضعی و ضدالتهابی که این تزریق میتواند کورتون یا روش پی آر پی باشد که گاهی نیاز به چندین بار تزریق هست. همچنین کاهش وزن، بسیار جهت درمان این بیماری مؤثر است.
توجه
از آن جایی که پاسخ به جراحی در خار پاشنه معمولا مناسب نیست، تزریقهای مکرر و فیزیوتراپی بهتر از سایر درمانها میباشد.
خار پاشنه مستقیما توسط فشار عضلات و رباطها در طولانیمدت ایجاد میشود. این بیماری با گذشت زمان توسعه یافته و بیشتر خواهد شد. در طول زمان ایجاد میشود و هیچگاه بهصورت ناگهانی پس از انجام یک تمرین، شاهد بیرونزدگی خارپاشنه نخواهید بود.
ممکن است که در محل درد، در رادیوگرافی، یک زائده استخوانی دیده شود که هیچ ارتباطی بین شدتِ درد و اندازه این زائده وجود ندارد و حتی برداشتن این زائده نیز ممکن است نقشی در درمان خار پاشنه نداشته باشد.
درمان خار پاشنه عبارتند از فیزوتراپی، تزریقهای موضعی و ضدالتهابی که این تزریق میتواند کورتون یا روش پی آر پی باشد که گاهی نیاز به چندین بار تزریق هست. همچنین کاهش وزن، بسیار جهت درمان این بیماری مؤثر است.
توجه
از آن جایی که پاسخ به جراحی در خار پاشنه معمولا مناسب نیست، تزریقهای مکرر و فیزیوتراپی بهتر از سایر درمانها میباشد.
علل بهوجود آمدن خار پاشنه
خارپاشنه زمانی ایجاد میشود که رسوبات کلسیم در قسمت زیرین استخوان پاشنۀ پا ایجاد شود. این فرایند در طول زمان و به دلایل مختلفی ایجاد میشود و بیشتر بر اثر فشار عضلات و تاندونها، کشش عضلات کف پا و از بین رفتن غشای استخوان پاشنه بروز میکند. خارپاشنه در میان ورزشکارانی که تمام مدت در حال دویدن هستند، بیشتر دیده میشود.
مواردی که موجب بهوجود آمدن این عارضه میشود شامل موارد زیر است:
ناهنجاریهای راه رفتن، فشار بیشازحد بر پاشنه، رباطها و عصبهای نزدیک پاشنه دویدن و پریدن مکرر روی سطوح سفت پوشیدن کفشهای غیراستاندارد که فاقد قوس مناسب در کف باشند، دمپایی و کفشهای فرسوده
اضافه وزن و چاقی
دیابت
ایستادنهای طولانیمدت
فعالیتهای شدید بدنی به مدت طولانی همچنین با افزایش سن، میزان انعطافپذیری فاشیای پاشنه کمتر شده و لایۀ چربی محافظ پاشنه نازکتر میشود.
مواردی که موجب بهوجود آمدن این عارضه میشود شامل موارد زیر است:
ناهنجاریهای راه رفتن، فشار بیشازحد بر پاشنه، رباطها و عصبهای نزدیک پاشنه دویدن و پریدن مکرر روی سطوح سفت پوشیدن کفشهای غیراستاندارد که فاقد قوس مناسب در کف باشند، دمپایی و کفشهای فرسوده
اضافه وزن و چاقی
دیابت
ایستادنهای طولانیمدت
فعالیتهای شدید بدنی به مدت طولانی همچنین با افزایش سن، میزان انعطافپذیری فاشیای پاشنه کمتر شده و لایۀ چربی محافظ پاشنه نازکتر میشود.
علائم وجود خار پاشنه
خار پاشنه در مواقع بسیاری بیعلامت است. در برخی موارد، وجود این عارضه میتواند همراه با درد متناوب و مزمن همراه باشد. این درد بهخصوص هنگام راهرفتن و دویدن بیشتر خود را نشان میدهد. بهطور کلی علت درد، پاشنۀ پا نیست، بلکه آسیب به بافت نرمی است که با آن ارتباط دارد. این بافت نرم فاشیا نامیده میشود.
افراد مختلف، درد پاشنۀ پا را همانند فرو رفتن سوزن یا سیخ در پا به تصویر میکشند. این درد در ابتدای صبح که بیمار از خواب بیدار میشود و پای خود را بر زمین میگذارد، بسیار تند و شدید است. در طی روز درد کاهش یافته و به ذُق ذُقی دائمی و خفیف تبدیل میشود. در برخی موارد درد کاملا در طول روز از بین میرود. هرچه به عصر و شب نزدیکتر میشویم، درد افزایش پیدا خواهد کرد. احساس درد بلافاصله پس از نشستنهای طولانیمدت، بیشتر خود را نشان میدهد.
افراد مختلف، درد پاشنۀ پا را همانند فرو رفتن سوزن یا سیخ در پا به تصویر میکشند. این درد در ابتدای صبح که بیمار از خواب بیدار میشود و پای خود را بر زمین میگذارد، بسیار تند و شدید است. در طی روز درد کاهش یافته و به ذُق ذُقی دائمی و خفیف تبدیل میشود. در برخی موارد درد کاملا در طول روز از بین میرود. هرچه به عصر و شب نزدیکتر میشویم، درد افزایش پیدا خواهد کرد. احساس درد بلافاصله پس از نشستنهای طولانیمدت، بیشتر خود را نشان میدهد.
تشخیص وجود خارپاشنه
وجود خار پاشنه اغلب بدون درد است، اما در برخی موارد نیز موجب درد و ناراحتی افراد میشود. این عارضه معمولا با چشم غیرمسلح دیده نمیشود. برای تشخیص دقیق و صحیح این بیماری، لازم است که به متخصص و جراح ارتوپدی مراجعه کرد. خارپاشنه عموما توسط عکسبرداری و تصویربرداری ایکس- ری تشخیص داده میشود.
قبل از انجام آزمایشات و تصویربرداری، پزشک پا را بهصورت فیزیکی معاینه خواهد کرد تا هرگونه علائم قرمزی یا التهاب را در آن مشاهده کند.
قبل از انجام آزمایشات و تصویربرداری، پزشک پا را بهصورت فیزیکی معاینه خواهد کرد تا هرگونه علائم قرمزی یا التهاب را در آن مشاهده کند.
درمان غیرجراحی خارپاشنه
ابتداییترین نحوۀ درمان خارپاشنه تغییر سبک زندگی و استراحت است. در برخی موارد، خارپاشنه با استراحت کردن بهبود نمییابد. در واقع در بسیاری مواقع پس از استراحت، هنگامی که پا روی زمین قرار گرفته میشود، درد شدت یافته و شروع به تیر کشیدن خواهد کرد. اگر وجود درد بیشتر از یک ماه بهطول بیانجامد، بهتر است که با یک دکتر ارتوپد مشورت شود.
انجام برخی از کارهای زیر نیز میتواند درد را تا حد بسیاری بهبود بخشد از جمله:
انجام تمرینات کششی پا
پوشیدن کفشهای استاندارد یا کفشهای مخصوص
انجام فیزیوتراپی
پوشیدن پابندهای مخصوص شب
همچنین درد پاشنۀ پا میتواند توسط برخی داروهای مُسکن مانند استامینوفن کاهش یابد. در برخی موارد نیز تزریق مواد دارویی همانند کرتیکواستروئیدها جهت تسکین التهاب منطقه، انجام میگیرد.
استفاده از کمپرسهای سرد و بستههای یخ روزی یک بار و هر بار بهمدت 15 دقیقه بسیار روی موضع به کاهش درد این بیماری کمک میکند و بهصورت موقت موجب بیحسی موضع درد میشود. همچنین این روش باعث کاهش ورم خواهد شد. کمپرسهای سرد نسبت به کمپرس گرم در این مواقع بهتر عمل میکنند. کمپرس گرم بیشتر برای دردهای مفاصل و عضلات کاربرد دارد.
انجام برخی از کارهای زیر نیز میتواند درد را تا حد بسیاری بهبود بخشد از جمله:
انجام تمرینات کششی پا
پوشیدن کفشهای استاندارد یا کفشهای مخصوص
انجام فیزیوتراپی
پوشیدن پابندهای مخصوص شب
همچنین درد پاشنۀ پا میتواند توسط برخی داروهای مُسکن مانند استامینوفن کاهش یابد. در برخی موارد نیز تزریق مواد دارویی همانند کرتیکواستروئیدها جهت تسکین التهاب منطقه، انجام میگیرد.
استفاده از کمپرسهای سرد و بستههای یخ روزی یک بار و هر بار بهمدت 15 دقیقه بسیار روی موضع به کاهش درد این بیماری کمک میکند و بهصورت موقت موجب بیحسی موضع درد میشود. همچنین این روش باعث کاهش ورم خواهد شد. کمپرسهای سرد نسبت به کمپرس گرم در این مواقع بهتر عمل میکنند. کمپرس گرم بیشتر برای دردهای مفاصل و عضلات کاربرد دارد.
انجام عمل جراحی خارپاشنه
معمولا بیش از 90 درصد از مشکلات مرتبط با خارپاشنه توسط روشهای غیرجراحی بهبود مییابد. اگر پس از گذشت 9 تا 12 ماه، علائم خارپاشنه و درد آن کمتر نشود، با صلاحدید پزشک فوق تخصص زانو عمل جراحی جهت تسکین درد و بهبود تحرک، توصیه میگردد.
توصیههای پس از انجام عمل جراحی
رعایت توصیههای پزشک پس از عمل جراحی بسیار مهم است. استراحت، استفاده از یخ، بالاتر قرار دادن پا نسبت به سطح بدن بسیار حائز اهمیت است. در برخی موارد، بیماران پس از عمل نیاز به استفاده از عصا، باند یا پوشیدن کفش مخصوص پیدا میکنند.
عوارض عمل جراحی
از عوارض احتمالی جراحی پاشنه میتوان به درد مکرر عصب، درد پاشنۀ پا، بیحسی دائمی منطقه جراحی شده، گرفتگی پا، ناپایداری در حرکت، عفونت و زخم اشاره کرد.
پیشگیری از بهوجود آمدن خارپاشنه
مهمترین اصل پیشگیری از این بیماری، پوشیدن کفش مناسب، متناسب با فعالیت بدنی است. کفشهای استاندارد شوک ناشی از برخورد مداوم پاشنۀ پا به زمین را خنثی میکند نیز مناسب خواهد بود. توجه داشته باشید که قبل از انجام فعالیتهای بدنی سنگین و ورزشی، حتما بدن را گرم کنید. انجام تمرینات کششی در طول فعالیت نیز ضرورت دارد.
از پوشیدن کفشهای کاملا تخت و بدون قوس یا با پاشنۀ بسیار بلند برای طولانیمدت خودداری کنید. از دیگر مواردی که ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد، اضافه وزن است. کاهش وزن در درمان بیماری خارپاشنه بسیار کمککننده خواهد بود.
از پوشیدن کفشهای کاملا تخت و بدون قوس یا با پاشنۀ بسیار بلند برای طولانیمدت خودداری کنید. از دیگر مواردی که ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد، اضافه وزن است. کاهش وزن در درمان بیماری خارپاشنه بسیار کمککننده خواهد بود.