قبل از بررسی علل پارگی تاندون شانه، خوب است بدانیم که در ابتدا تاندون چیست و چه نقشی را در بدن ایفا میکند. تاندونها بافتهایی هستند که عضله را به استخوان متصل میکنند. تاندون، بافتی بسیار قوی بوده و حتی تا 5 برابر وزن بدن انسان را نیز میتواند تحمل کند. در برخی موارد تاندون بر اثر ضربۀ شدید یا وارد آوردن فشار میتواند حالت کشیدگی پیدا کند و در برخی موارد نادر نیز کاملا پاره خواهد شد.
پارگی تاندون مشکلی جدی است و نباید از کنار آن بهسادگی گذر کرد. در صورت عدم درمان صحیح، ممکن است که موجب تشدید درد و حتی ناتوانی دائمی شود.
هر نوع کشیدگی و پارگی تاندون، علائم و نشانههای خاص خودش را دارد و بسته به میزان پارگی، جراح تصمیم به انجام عمل جراحی پارگی تاندون شانه خواهد گرفت. برخی از کشیدگیهای سطحی تاندون که بر اثر فشار آوردن یا ضربه به وجود آمدهاند، با استراحت و انجام فیزیوتراپی در طی زمان بهبود خواهد یافت.
پارگی تاندون شانه از جمله صدمات شایعی است که برای افراد اتفاق میافتد. از عوامل اصلی پارگی و کشیدگی تاندون شانه، میتوان به انجام حرکات تکراری شانه اشاره کرد. وارد آوردن فشار روی عضلات و تاندونها نیز موجب افزایش ریسک پارگی تاندون شانه خواهد شد.
برخی از ورزشها همانند بیسبال، وزنهبرداری، قایقرانی، پرتاب نیزه و… میتوانند موجبات کشیدگی و پارگی تاندون را فراهم آورند. از مشاغلی که موجب آسیب به تاندون در درازمدت میشود نیز میتوان به نقاشی ساختمان، نجاری و کارهایی که حرکات تکراری شانه را دارند، اشاره کرد.
بهطور کلی پارگی تاندون شانه در افراد میانسال بیشتر اتفاق میافتد. در سنین جوانی بهطور معمول آسیب، بیشتر به عضلات وارد میشود، مگر اینکه فشار بسیار شدید و ناگهانی به شانه وارد شود که موجب پارگی آن شود.
در برخی موارد، پارگی بر اثر از بین رفتن تدریجی تاندون اتفاق میافتد و این جریان در طول زمان و بهآرامی رخ میدهد. احتمال رخ دادن این قضیه با افزایش سن بهطور طبیعی بیشتر میشود. البته افتادن روی شانه، یا بلند کردن اجسام خیلی سنگین بهطور ناگهانی نیز ممکن است منجر به پارگی تاندون شود.
از جمله فاکتورهای مختلف در بروز پارگی تاندون شانه:
- انجام کارهای تکراری با شانه
- کمخونی بدن
- چرخش ناگهانی استخوان شانه
- آسیب مستقیم به شانه
- سنین میانسالی و بالاتر
- بلند کردن ناگهانی اجسام سنگین
با افزایش سن، میزان حجم خون در بدن کاهش مییابد. کاهش میزان حجم خون در نهایت موجب تضعیف تاندون شده و با ضربهای، تاندونها کشیده یا پاره میشود. پارگی تاندون معمولا در سنین بعد از 40 سالگی بیشتر شایع است.
کشیده شدن تاندون در جهت مخالف نیز موجب منقبض شدن ناگهانی آن شده و فشار روی شانه افزایش مییابد. این افزایش فشار، تاندون را درگیر کرده و موجب کشیدگی آن میشود. در مواردی نیز این فشار و چرخش ناگهانی به پارگی کامل تاندون منجر خواهد شد.
فعالیت بدنی شدید برای افرادی که شرایط مطلوب و آمادۀ بدنی ندارند موجب آسیب به اجزا بدن از جمله تاندونها میشوند.
مشاغل سخت در برخی موارد منجر به پارگی و آسیب به تاندون خواهد شد. برخی مشاغل همانند نجاری، نقاشی ساختمان و… که به حرکات تکراری شانه در بالای سر نیاز دارد، به مرور زمان موجب آسیبدیدگی تاندون میشوند.
ژنتیک افراد نیز در این مسأله دخیل است. اینگونه بهنظر میرسد که سابقۀ پارگی تاندون در برخی خانوادهها بیشتر است.
علل پارگی تاندون شانه
هرکدام از نشانههای زیر که در هنگام ورزش یا فعالیت خاص اتفاق بیفتد، بهمعنای پارگی تاندون بوده و باید سریعا اقدامات لازم را در جهت بهبود آن انجام داد.
- صدای پارگی ناگهانی پاپ مانند
- حس شدید ضعف
- عدم توانایی استفاده از شانه و بلند کردن آن
- عدم تحمل وزن و ناتوانی در بلند کردن اجسام
هنگام پارگی تاندون شانه، بیمار قادر نخواهد بود که شانۀ خود را به سمت بدن بیاورد و درد شدید مانع از انجام این کار میشود. همچنین بیمار توانایی بردن شانه به پشت خود را ندارد. هنگام شب نمیتواند روی بازوی آسیبدیده بخوابد.
از علائم پارگی تاندون شانه میتوان به درد، ضعف، سفتی و از دست دادن دامنۀ حرکتی بهمرور زمان اشاره کرد. این علائم اغلب درطول زمان بدتر میشوند.
در صورت احساس پارگی تاندون شانه و بروز کبودی سریع، در اولین فرصت به پزشک فوق تخصص شانه مراجعه کنید. پارگی معمولا با معاینۀ فیزیکی تشخیص داده میشود. تصمیمگیری در مورد نحوۀ درمان با نظر و صلاحدید پزشک و همچنین بررسی شدت پارگی، امکانپذیر است.
معاینه و بررسی پارگی تاندون شانه
همانطور که قبلتر به آن اشاره شد از نشانههای اولیۀ پارگی تاندون شانه، عدم توانایی آوردن بازو به سمت بدن است. پزشک در ابتدا میزان توانایی حرکت شانه را تست میکند و از بیمار میخواهد که بازوی خود را به سمت بدن آورده یا بهصورت 90 درجه بالا برده و نگه دارد.
پارگی تاندون توسط MRI نیز قابل تشخیص است. MRI روشی غیرتهاجمی جهت ارزیابی یکپارچگی تاندونهاست و همچنین نسبت به سایر روشهای تشخیصی پرهزینه نیست.
پارگی تاندون ممکن است که جهت ترمیم، نیاز به جراحی داشته باشد. این جراحی شامل انتقال تاندونهای جایگزین با تعویض مفصل باشد.
مراقبتهای خانگی
برای تمامی تاندونهای آسیبدیده فارغ از محل پارگی، انجام روشهای درمان خانگی نظیر استراحت، یخ و قراردادن در ارتفاع بالاتر از سطح قلب برای جریان یافتن خون، بسیار اهمیت دارد. اگر جراحت بسیار شدید باشد، ممکن است که نیاز به انجام عمل جراحی باشد.
باید توجه داشته باشید که پارگی تاندون شانه ممکن است که با گذشت زمان بدتر شود، مراجعه به جراح و متخصص هنگام آسیب ضروری است.
انجام فیزیوتراپی
بسیاری از بیماران با انجام مرتب فیزیوتراپی که موجب افزایش بهبود انعطافپذیری و قدرت عضلات اطراف مفصل شانه میشود، بهبود مییابند.
عدم درمان پارگی تاندون شانه
در صورت نادیده گرفتن علل پارگی تاندون شانه و عدم درمان، این آسیب میتواند عملکرد و دامنۀ حرکتی دست را تا حد زیادی تحتتأثیر قرار دهد و آن را بهشدت محدود کند. پارگی بهمرور زمان نیز بیشتر خواهد شد و افزایش مییابد. در برخی مواد آسیب در ابتدا، یک کشیدگی سطحی است که اگر نسبت به درمان بهموقع آن اقدام نشود، تاندون کاملا پاره خواهد شد.
هدف درمان تاندون آسیبدیده، تسکین درد و بازگرداندن دوبارۀ قدرت حرکت به شانه است. برخی از آسیبدیدگیها با استراحت خود به خود درمان میشوند؛ ولی در صورتی که درد ادامه پیدا کند، انجام عمل جراحی بسته بهروش آرتروسکوپی توسط جراح، پیشنهاد میشود.
