تعویض مفصل زانو ( آرتروپلاستی زانو)
عمل تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو نیز گفته می‌شود با هدف تسکین درد و بهبود عملکرد مفصل زانو آسیب دیده صورت می‌گیرد. عمل تعویض مفصل زانو در واقع برداشتن بخش‌های آسیب دیده مفصل زانو مانند استخوان ران، درشت نی (استخوان ساق پا) و کشکک (کاسه زانو) را شامل می‌شود. پس از برداشتن قسمت‌های آسیب دیده مفصل زانو، یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود که به عنوان پروتز شناخته می‌شود. مفصل‌های مصنوعی که برای تعویض مفصل زانو مورد استفاده قرار می‌گیرند از مواد گوناگونی همچون آلیاژ‌های فلزی، سرامیک و یا پلاستیک محکم تهیه می‌شوند. عواملی مختلفی همچون سن بیمار، میزان فعالیت و ترجیح جراح نقش مهمی در انتخاب نوع پروتز دارد.
جراحی تعویض مفصل زانو یا همان آرتروپلاستی ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود. برخی از مهمترین دلایل انجام عمل تعویض مفصل زانو عبارتند از:
- درد همیشگی و مداوم در قسمت زانو: در صورتی که شخص دچار درد مزمن زانو شده باشد و این درد با استفاده از دارو درمانی، فیزیوتراپی یا اصلاح شیوه زندگی قابل کنترل نباشد، ممکن است نیاز به عمل تعویض مفصل زانو باشد.
- اختلال در حرکت و فعالیت‌های روزانه: سفتی زانو، درد یا محدودیت در حرکت که فعالیت‌های روزانه همچون راه رفتن، بالا رفتن از پله و یا بلند شدن از روی صندلی را به میزان قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد ممکن است سبب شود که شخص مجبور به انجام عمل تعویض مفصل زانو شود. در صورتی که سفتی و درد، انجام فعالیت‌های ضروری فرد را مختل کند، انجام عمل اجتناب ناپذیر است.
- بدشکلی مفصل: یکی دیگر از اصلی‌ترین دلایل انجام جراحی تعویض مفصل زانو، تغییر شکل زانو است. بدشکلی زانو می‌تواند به دلایلی همچون ستئوآرتریت، آرتریت روماتوئید یا آرتریت پس از سانحه بوجود آید و باعث ایجاد درد، بی‌ثباتی و محدودیت‌های عملکردی شود.
- انحطاط شدید مفصل: انحطاط شدید مفصل یکی دیگر از دلایل مهم برای انجام عمل آرتروپلاستی است. تعیین میزان انحطاط مفصل با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس صورت می‌گیرد. اگر اشعه ایکس نشان دهد که آسیب جدی به مفصل زانو وارد شده است، ممکن است نیاز به انجام جراحی تعویض مفصل زانو باشد.
- آرتروز: آرتروز در برخی موارد منجر به انجام عمل تعویض مفصل زانو می‌شود. آرتروز به عنوان یک بیماری مزمن شناخته می‌شود که سبب تخریب پیشرونده و آسیب شدید به غضروف زانو می‌شود.
- آرتریت روماتوئید: آرتریت روماتوئید به عنوان یک بیماری خودایمنی شناخته می‌شود که سبب التهاب مزمن در مفصل زانو می‌شود. این التهاب می‌تواند به تدریج به غضروف مفصل و ساختار‌های اطراف آن آسیب وارد کند و سبب بوجود آمدن درد، تورم، تغییر شکل مفصل و اختلال عملکردی شود.
- آرتریت پس از ضربه: آسیب یا ضربه شدید به زانو مانند شکستگی یا پارگی رباط ممکن است سبب بوجود آمدن آرتریت پس از ضربه شود. ممکن است این آسیب در عملکرد طبیعی زانو اختلال ایجاد کند و باعث ساییدگی و پارگی سریع در سطوح مفصل شود.
آرتروپلاستی زانو برای چه کسانی مناسب است؟
آرتروپلاستی زانو به عنوان یکی از موفقیت آمیزترین عمل‌های جراحی در جهان شناخته می‌شود. پزشکان ارتوپد برای درمان و کنترل درد مفصل زانو در مراحل اولیه از روش‌های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی و دارو استفاده می‌کنند. با این حال فیزیوتراپی و درمان‌های دارویی تأثیر قابل توجهی در کنترل درد مفصل زانو در برخی از بیماران ندارد و درد را کاهش نمی‌دهد تا جایی که شخص بیمار حتی در زمان استراحت نیز از درد زانو رنج می‌برد. در این شرایط، معمولاً پزشک ارتوپد، عمل تعویض مفصل زانو را برای بیمار تجویز می‌کند. به طور کلی کاندیدا‌های مناسب برای انجام عمل تعویض مفصل زانو شامل افراد زیر می‌شوند:
- افرادی که درد شدید و تسکین ناپذیری در قسمت زانوی خود حس می‌کنند
- افرادی که دچار محدودیت‌های حرکتی و اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه خود شده‌اند
- افرادی که در قسمت زانو خود دچار بدشکلی شده‌اند
- کسانی که در همه حال حتی در زمان استراحت نیز گرفتار درد زانو هستند
- افرادی که به درمان‌های غیرجراحی جواب نداده‌اند و این عمل‌ها تأثیری در تسکین درد زانو آن‌ها نداشته است
تشخیص مشکلات زانو
پزشک مربوطه پس از بررسی کردن علائم و مطرح کردن سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و شدت علائم، به معاینه بیمار می‌پردازد. در طول معاینه بالینی، پزشک ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
- هر گونه قرمزی، تورم، کبودی و تغییر رنگ در مفصل و یا عضلات پا را بررسی می‌کند
- ماهیچه‌ها و عضلات خارجی ران را بررسی می‌کند
- زانوی دردناک را با دست لمس می‌کند تا هر گونه درد، گرما و یا تورم را تشخیص دهد
- زانو‌ها را خم و راست می‌کند تا عملکرد زانو‌ها را بررسی کند
- از بیمار می‌خواهد که با راه رفتن و انجام برخی حرکات خاص به او در تشخیص هر چه بهتر مشکل زانو کمک کند.
- تشخیص درد زانو معمولاً با استفاده از اشعه ایکس و اسکن‌ام آر آی صورت می‌گیرد که نقش مهمی در تشخیص دقیق و درست مشکل زانو دارند.
سن مناسب تعویض مفصل زانو
سن بیمار یکی از مهمترین عوامل تعیین‌کننده در انجام عمل تعویض مفصل زانو است. شصت تا هشتاد سالگی به عنوان مناسب‌ترین سن برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو تعیین شده است. به طور کلی، پزشکان برای افرادی که سن آن‌ها کمتر از 60 سال است این عمل را توصیه نمی‌کنند. به طور کلی، شرایط بیمار، درد و محدودیت‌های حرکتی ناشی از مشکلات زانو نقش مهمی در تعیین زمان مناسب برای انجام عمل تعویض مفصل زانو دارد.
انواع روش‌های جراحی تعویض مفصل زانو
انتخاب روش جراحی تعویض مفصل زانو به نوع و میزان آسیب دیدگی بستگی دارد. روش‌های جراحی تعویض مفصل زانو به طور کلی شامل دو مورد زیر می‌شود:
۱. تعویض کامل مفصل زانو (TKR)
عمل تعویض کامل مفصل زانو در واقع رایج‌ترین روش انجام جراحی تعویض مفصل زانو است. در این روش، هر دو طرف مفصل زانو عوض می‌شوند. جراحی تعویض کامل مفصل زانو معمولاً بین ۱ تا ۳ ساعت به طول می‌انجامد. پس از انجام این عمل، درد زانو بیمار به میزان چشمگیری کاهش پیدا می‌کند و تحرک او نیز بسیار بهتر می‌شود. این عمل ممکن است طی یک جلسه و یا دو جلسه انجام شود.
۲. تعویض جزئی مفصل زانو (PKR)
در روش تعویض جزئی زانو، تنها یک طرف مفصل زانو عوض می‌شود. با توجه به اینکه در روش تعویض جزئی زانو، استخوان کمتری برداشته می‌شود، معمولاً برش کوچک‌تر است. تعویض مفصل زانو به‌صورت جزئی نمی‌تواند جایگزین کاملی برای درد‌های مفصلی باشد. این روش برای بیمارانی مناسب است که تنها بخشی از زانوی آن‌ها آسیب‌دیده باشد. بازیابی و توان‌بخشی این روش در مقایسه با تعویض کامل زانو بسیار راحت‌تر است. عمل تعویض جزئی مفصل زانو دوران نقاهت کمتری نسبت به عمل تعویض کامل مفصل زانو دارد.
مراحل عمل تعویض مفصل زانو
انجام عمل تعویض مفصل زانو معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود اما گاهی ممکن است از بی‌حسی نخاعی برای انجام این عمل استفاده شود. مراحل تعویض مفصل زانو به طور کلی شامل موارد زیر می‌شود:
- پوشیدن لباس اتاق عمل برای انجام عمل
- تراشیدن مو‌های زائد محل عمل
- ضدعفونی کردن محل جراحی
- ایجاد برش در ناحیه مفصل
- اصلاح و یا برداشتن قسمت‌های آسیب‌دیده مفصل
- قرار دادن مفصل مصنوعی (پروتز) در محل مفاصل قبلی
- بخیه زدن محل برش داده شده
- پانسمان کردن محل عمل
مزایای تعویض مفصل زانو
عمل تعویض مفصل زانو مزایای متعددی دارد که می‌تواند آن را تبدیل به یک گزینه درمانی مناسب برای کاهش درد زانو تبدیل کند. مهمترین مزایای عمل تعویض مفصل زانو شامل موارد زیر می‌شود:
- بازگشت سریع به محل کار و از سرگیری فعالیت‌های شغلی: در صورتی که عمل تعویض مفصل زانو بر روی هر دو زانو انجام شود، بیمار می‌تواند ظرف مدت ۴ تا ۶ هفته فعالیت‌های شغلی خود را شروع کند و به محل کار خود بازگردد. در صورتی که هر کدام از زانو‌ها به صورت جداگانه تحت عمل تعویض مفصل زانو قرار گیرند، بیمار به چند هفته استراحت نیاز دارد.
- کوتاه بودن فرآیند بستری بودن در بیمارستان: اگر عمل تعویض مفصل زانو به طور همزمان بر روی هر دو زانو انجام شود، طول مدت بستری بودن در بیمارستان بسیار کاهش می‌یابد.
- کاهش قابل توجه درد و التهاب: بعد از انجام عمل تعویض مفصل زانو، درد در قسمت زانو بیمار به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
- بهبود عملکرد حرکتی: در صورتی که عمل تعویض مفصل زانو با موفقیت انجام شود، عملکرد حرکتی بیمار به میزان چشمگیری بهبود می‌یابد و امکان بازیابی حرکات طبیعی مفصل نیز وجود دارد.
- توانایی از سرگیری فعالیت‌های ورزشی و روزانه: بیمار پس از گذراندن دوران نقاهت و به دست آوردن بهبودی نسبی قادر است فعالیت‌های طبیعی روزمره و ورزشی خود را از سر بگیرد.
- اصلاح شکل زانو و استحکام بخشیدن به ساختار مفصل: عمل تعویض مفصل زانو نقش مهمی در اصلاح شکل زانو دارد و به استحکام ساختار مفصل کمک شایانی می‌کند.
- بهبود کیفیت زندگی: با توجه به نقش حیاتی که زانو در انجام فعالیت‌های هر فرد دارد، انجام عمل تعویض مفصل زانو می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک زیادی کند.
عوارض تعویض مفصل زانو
عمل تعویض مفصل زانو مانند سایر عمل‌های جراحی دیگر ممکن است عوارض احتمالی به همراه داشته باشد. برخی از مهمترین عوارض عمل تعویض مفصل زانو شامل موارد زیر می‌شود:
- لخته شدن خون: یکی از عوارض احتمالی عمل تعویض مفصل زانو، لخته شدن خون است. این موضوع ممکن است با درد و تورم همراه باشد.
- آمبولی ریه: در موارد بسیار نادر، ممکن است لخته خون وارد ریه شود و موجب درد قفسه سینه و تنگی نفس شود.
- عفونت محل زخم: ممکن است محل عمل دچار عفونت شود. لازم است پس از انجام عمل، محل زخم به خوبی ضدعفونی شود.
- آسیب‌های عصبی و بافتی: ممکن است در طول عمل به شریان‌ها، رباط‌ها و اعصاب آسیب وارد شود.
- شکستگی استخوان: گاهی ممکن است استخوان اطراف مفصل تعویض‌شده، به دنبال یک زمین خوردن جزئی دچار شکستگی شود.
- درد: درد یکی از رایج‌ترین عوارض عمل تعویض مفصل زانو است که معمولاً به تدریج کاهش می‌یابد.
آماده شدن قبل ازعمل تعویض مفصل زانو
در اولین ویزیت لازم است بیمار، پزشک معالج خود را از درد و محدودیت حرکت مفصل زانو و سایر علائم مرتبط مطلع کند و در مورد وضعیت سلامت کلی خود با او به بحث و گفتگو بپردازد.
پزشک معالج به معاینه و بررسی مفصل زانوی بیمار می‌پردازد. میزان حرکت، درد مفصل، تغییر شکل ظاهری اندام و قدرت اندام تحتانی از جمله مواردی است که توسط پزشک مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.
از روش‌های تصویربرداری همچون رادیوگرافی ساده و‌ام آر آی برای بررسی وضعیت مفصل زانو و تغییرات ایجاد شده در آن استفاده می‌شود. ممکن است آزمایشاتی همچون آزمایش خون، ادرار، نوار قلب و عکس قفسه سینه از بیمار گرفته شود.
در صورتی که بیمار از داروی خاصی استفاده می‌کند لازم است پزشک خود را در جریان قرار دهد. ممکن است لازم باشد مصرف برخی از این دارو‌ها قبل از عمل کم شود و یا به طور کلی قطع شود. مصرف دارو‌های آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و وارفارین که ممکن است فرایند لخته شدن خون را با مشکل روبرو کنند، یک یا دو هفته قبل از عمل باید قطع شود.
مصرف دارو‌هایی همچون مصرف متوترکسات، اتانرسپت یا سایر دارو‌هایی که ممکن است موجب سرکوب سیستم ایمنی بدن شوند و خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهند، لازم است متوقف شوند.
در صورتی که بیمار مشکل اضافه وزن دارد لازم است وزن خود را قبل از انجام عمل تا جایی که امکان دارد کاهش دهد. وزن زیاد نه تنها ریسک عمل را بالا می‌برد بلکه احتمال آسیب به پروتز مفصل زانو را هم افزایش می‌دهد.
ممکن است بعد از انجام عمل جراحی، محل عمل دچار عفونت شود. با توجه به گستردگی عمل تعویض مفصل زانو، عفونت در این ناحیه بسیار خطرناک است و به راحتی نمی‌توان آن را درمان کرد، بنابراین باید تمامی اقدامات لازم صورت گیرد تا از عفونت محل زخم جلوگیری شود.
در صورتی که سیگار می‌کشید لازم است قبل از انجام عمل تعویض مفصل زانو آن را ترک کنید چرا که سیگار سرعت بهبود زخم را کاهش می‌دهد.
مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل زانو
مراقبت‌های بعد از انجام عمل تعویض مفصل زانو، نقش مهمی در کاهش درد و بهبود عملکرد حرکتی شما دارد. برای بهبود روند درمان و طی کردن موفقیت‌آمیز دوره نقاهت پس از عمل تعویض مفصل زانو لازم است نکات زیر را رعایت کنید.
خودداری از راه رفتن سریع و بدون عصا: پس از مرخص شدن از بیمارستان بهتر است استراحت کنید و حتی الامکان از راه رفتن و پیاده روی زیاد اجتناب کنید. به هنگام راه رفتن حتماً از عصا یا واکر استفاده کنید.
- پرهیز از ایجاد فشار: استفاده از جوراب‌های کشسان بر روی ساق پا موجب آزاد شدن هوای پا‌ها می‌شود. این موضوع سبب پیشگیری از تجمع خون در رگ‌ها و عدم تشکیل لخته خون می‌شود.
- مصرف دارو‌های رقیق‌کننده: ممکن است متناسب با مقدار فعالیت و مدت‌زمان بهبودی، لازم باشد تا چند هفته بعد از عمل تعویض مفصل زانو از دارو‌های رقیق‌کننده خون مصرف کنید.
- انجام تمرینات تنفسی: انجام تمرینات مکرر تنفسی می‌تواند به افزایش سطح فعالیت بدن کمک کند.
- استفاده از مکمل‌های آهن: مصرف مکمل‌های آهن می‌تواند به بهبود زخم و قدرت عضلانی کمک شایانی کند.
- پرهیز از وارد کردن فشار به زانو: لازم است به مدت چند هفته از خم شدن و بلند کردن اجسام سنگین اجتناب کنید.
- استراحت کردن در مکان مناسب: لازم است در مکان مناسبی به استراحت کردن بپردازید که نیاز زیادی به جابجا شدن نداشته باشید.
- استفاده از صندلی ثابت: استفاده از صندلی ثابت به هنگام نشستن، بسیار حائز اهمیت است.
- اسحتمام به روش صحیح: لازم است به هنگام دوش گرفتن و یا استحمام، در حالت نشسته باشید.
دوران نقاهت عمل آرتروپلاستی زانو
یکی از مهمترین موضوعات بعد از انجام عمل تعویض مفصل زانو بدون شک، سپری کردن دوران نقاهت است. دوران نقاهت پس از عمل تعویض مفصل زانو به عوامل مختلفی از جمله سن، رعایت موارد احتیاطی و انجام درست ورزش‌ها بستگی دارد. بیشتر بیماران یک تا دو روز پس از انجام عمل از بیمارستان مرخص می‌شوند. بازیابی دامنه حرکتی عملکردی تا ۶ هفته پس از عمل باید صورت گیرد چرا که بعد از این مدت، بافت سفت می‌شود و انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد.
زمان راه رفتن پس از عمل تعویض مفصل به نوع جراحی، شرایط جسمانی، سن بیمار و نتایج حاصل از جراحی بستگی دارد. در صورتی که مشکل خاصی پس از عمل وجود نداشته باشد، فرد می‌تواند از همان روز‌های ابتدایی پس از عمل به کمک عصا و واکر راه رفتن را شروع کند. با انجام فیزیوتراپی منظم، به تدریج توانایی فرد در راه رفتن افزایش پیدا می‌کند و پس از گذشت چند هفته از عمل می‌تواند بدون کمک گرفتن از عصا و واکر راه برود.
در روز‌های اولیه پس از عمل لازم است فرد به اندازه کافی استراحت کند. لازم است گاهی فرد از رختخواب خارج شود و به کمک عصا و یا واکر خود راه برود. به آرامی زانوی خود را خم و صاف کنید ولی از وارد کردن فشار زیاد به آن خودداری کنید.
لازم است سه هفته اول پس از عمل، از عصا، واکر یا سایر وسایل کمکی برای راه رفتن و پیاده روی استفاده کنید.
لازم است برای تقویت و بهبود انعطاف‌پذیری عضلات، تمرینات خاصی را انجام دهید. انعطاف‌پذیری پا و زانو به شما کمک می‌کند که بتوانید به راحتی بر روی مبل‌ها و صندلی‌ها بنشینید و بلند شوید. در فاصله چهار تا شش هفته بعد از عمل جراحی می‌توانید بدون کمک گرفتن از واکر، عصا، یا سایر وسایل کمکی هر بار به مدت ۱۰ دقیقه راه بروید. اگر روند بهبودی شما به خوبی پیش رود ممکن است پزشک به شما اجازه رانندگی بدهد.
برنامه‌های فیزیوتراپی ممکن است ۸ تا ۱۲ جلسه به طول بینجامد. در این مرحله شما قادر خواهید بود به راحتی پیاده روی کنید و حتی به انجام فعالیت‌های همچون شنا و دوچرخه سواری بپردازید.
یک سال پس از انجام عمل مفصل زانو، می‌توانید بیشتر فعالیت‌های خود را از سر بگیرید و از عملکرد طبیعی زانوی خود نهایت بهره را ببرید.
زمان بهبودی بعد از تعویض مفصل زانو
بهبودی کامل بعد از انجام عمل تعویض مفصل زانو یک فرایند زمانبر است و معمولاً به تدریج اتفاق می‌افتد. بهبودی بعد از عمل معمولاً در ۶ هفته ابتدایی به سرعت اتفاق می‌افتد. ممکن است ۶ ماه تا یک سال زمان نیاز باشد تا بهبودی کامل حاصل شود. پس از انجام عمل تعویض مفصل زانو، بیشترین تلاش در راستای کنترل درد پس از عمل، تثبیت دامنه حرکت خوب و افزایش قدرت عضلانی صورت می‌گیرد.
انتظاراتی كه می‌توان از عمل آرتروپلاستی زانو داشت
یکی از مهمترین نکاتی که در مورد جراحی تعویض مفصل زانو وجود دارد، انتظارات بیمار از این عمل است. لازم است بیمارانی که قصد انجام عمل تعویض مفصل زانو را دارند، انتظارات واقع بینانه‌ای از این عمل داشته باشند تا دچار سرخوردگی و ناامیدی نشوند. بهتر است پزشک معالج، بیمار را با مزایای این عمل و هم چنین مشکلاتی که با انجام این عمل قابل برطرف شدن است، آشنا کند.
هم چنین بیمار باید در جریان عوارض احتمالی این عمل قرار بگیرد. بیشتر افرادی که عمل تعویض مفصل زانو را انجام می‌دهند، دردشان به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند و فعالیت‌های روزمره خود را بهتر انجام می‌دهند. البته باید به این نکته توجه کرد که این عمل نمی‌تواند زانوی بیمار را به طور کامل درمان کند و آن را به حالت اولیه خود برگرداند ولی بخش زیادی از مشکلات بیمار را برطرف می‌کند و انجام فعالیت‌های همچون راه رفتن، شنا کردن، دوچرخه سواری، رانندگی، بالا رفتن از پله و یا سربالایی را برای او ممکن می‌سازد.
لازم است از انجام فعالیت سنگین که ممکن است به زانو ضربه وارد کند و به آن آسیب بزند، خودداری کنید.
مدت زمان بستری بعد از عمل تعویض مفصل زانو
مدت زمان بستری بعد از عمل تعویض مفصل زانو به سرعت بهبودی بیمار بستگی دارد. در صورتی که عمل تعویض مفصل زانو به صورت سرپایی باشد، معمولاً بیمار همان روز ترخیص می‌شود. به طور کلی مدت زمان بستری در بیمارستان بعد از انجام عمل تعویض مفصل زانو، بین یک تا چهار روز است. قبل از اینکه بیمار از بیمارستان مرخص شود لازم است توانایی انجام فعالیت‌های زیر را داشته باشد:
- توانایی رفتن به تخت و خارج شدن از آن را داشته باشد
- درد بیمار قابل تحمل باشد
- توانایی خوردن، آشامیدن و استفاده از سرویس بهداشتی را داشته باشد
- به کمک عصا یا واکر بتواند راه برود
- توانایی بالا رفتن و پایین آمدن از دو یا سه پله را داشته باشد
- توانایی انجام تمرینات تجویزشده توسط پزشک معالج را داشته باشد
- در صورتی که توانایی انجام این کار‌ها را نداشته باشید، ترک بیمارستان و بازگشت به خانه برای شما توصیه نمی‌شود چرا که شما نیاز به مراقبت بیشتر در بیمارستان دارید.
درد بعد از عمل تعویض مفصل زانو
یکی از عوارضی که پس از عمل تعویض مفصل زانو نمایان می‌شود و کاملاً طبیعی است، درد است. درد پس از عمل تعویض مفصل زانو اغلب به دلیل التهاب و تغییرات ساختاری محل عمل بوجود می‌آید و به تدریج و با گذشت زمان کاهش می‌یابد. درد بعد از عمل تعویض مفصل زانو ممکن است به دلایلی همچون عفونت، تورم، ضربه و فشار، جراحی ناموفق و هم چنین آسیب عصبی باشد.
لازم است تا جایی که ممکن است بعد از عمل استراحت کنید و از وارد آوردن فشار زیاد به محل عمل خودداری کنید و در صورت احساس هر گونه درد غیرطبیعی بلافاصله به پزشک معالج خود اطلاع دهید تا شما را در این زمینه راهنمایی کنند. پزشک معالج شما ممکن است مسکن، فیزیوتراپی و سایر روش‌های درمانی را برای کاهش و کنترل درد تجویز کند.
هزینه عمل تعویض مفصل زانو
هزینه عمل تعویض مفصل زانو به عوامل مختلفی بستگی دارد. تجربه و تخصص پزشک، بیمارستان یا مرکز درمانی محل انجام عمل، تجهیزات بیمارستان، هزینه‌های اتاق عمل، جنس پروتز مورد استفاده برای انجام عمل و موقعیت جغرافیایی از جمله عوامل تأثیرگذار بر هزینه جراحی تعویض مفصل زانو است. هزینه عمل تعویض مفصل زانو در بیمارستان‌ها و مراکز دولتی در مقایسه با بیمارستان‌های خصوصی کمتر است. اگر چه هزینه جراحی تعویض مفصل زانو از اهمیت زیادی برخوردار است ولی باید به این نکته توجه کنید که کیفیت را فدای کمیت نکنید و در انتخاب پزشک معالج نهایت دقت را به کار ببندید تا به نتیجه دلخواهتان از عمل برسید.
ورزش بعد از تعویض مفصل زانو
ورزش و تمرین‌های مناسب پس از عمل تعویض مفصل زانو از اهمیت زیادی برخوردار است. این تمرینات به بهبود حرکت، تقویت عضلات اطراف زانو و کاهش درد کمک می‌کنند. با این حال لازم است قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
چند روز پس از عمل تعویض مفصل زانو، می‌توانید انجام حرکات و تمرینات ساده مانند خم و راست کردن زانو در حالت دراز کش را آغاز کنید. با مشورت پزشک خود، تمرینات تقویتی مانند بالا بردن پا‌ها، تقویت عضلات چهارسر و همسترینگ را می‌توانید شروع کنید. حرکات کششی ساده می‌توانند به انعطاف‌پذیری و کاهش سفتی مفصل کمک کنند. پس از گذشت چند هفته می‌توانید ورزش‌های همچون دوچرخه سواری و شنا را نیز شروع کنید.
هر زمان در طول ورزش کردن احساس درد یا ناراحتی کردید لازم است بلافاصله تمرین خود را متوقف کنید. شدت و مدت زمان انجام فعالیت‌های ورزشی را باید به تدریج و آهسته افزایش دهید. از انجام ورزش‌های سنگین و پرفشار تا چند هفته بعد از عمل تعویض مفصل زانو خودداری کنید.
علت ورم پا بعد از تعویض مفصل زانو
ورم پا یکی از عوارض نسبتاً رایجی است که ممکن است پس از عمل تعویض مفصل زانو ظاهر شود. ورم پا معمولاً در اولین هفته بعد از عمل تعویض مفصل زانو به وجود می‌آید و ممکن است تا چند هفته بعد از عمل نیز ادامه پیدا کند. ورم پا بعد از عمل تعویض مفصل زانو معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- التهاب: التهاب یکی از عوارض رایج پس از عمل تعویض مفصل زانو است که نتیجه واکنش طبیعی بدن به ضربه بافتی و مداخله جراحی می‌باشد. التهاب می‌تواند منجر به تورم در قسمت ساق پا و زانو شود.
- تجمع مایع: تجمع مایع یکی دیگر از دلایل بوجود آمدن ورم پا بعد از تعویض مفصل زانو است که معمولاً به دلیل اختلال در عروق لنفاوی در طول عمل تعویض زانو یا در نتیجه کم شدن تحرک پس از عمل بوجود می‌آید. تجمع مایع در بافت‌ها ممکن است به شکل تورم و یا درد در ناحیه آسیب دیده نمایان شود.
- تشکیل لخته خون: یکی از عوارض احتمالی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، بوجود آمدن لخته‌های خون است. لخته‌های خون ممکن است جریان خون را در رگ‌های پا مسدود کنند و سبب ایجاد تورم، درد و قرمزی شوند. افرادی که دچار اختلالات انعقادی هستند، برای مدت طولانی تحرک ندارند و یا سنشان بالاست، با خطر بیشتری برای تشکیل لخته خون روبرو هستند.
- عفونت: در برخی موارد ورم پا بعد از جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است به دلیل عفونت باشد. عفونت محل عمل ممکن است سبب التهاب و تورم موضعی شود که علائم آن معمولاً گرمی، حساسیت و قرمزی است. لازم است به سرعت محل عمل توسط پزشک معالج بررسی شود و اقدامات لازم برای پیشگیری از گسترش عفونت انجام شود.
- قرارگیری نامناسب پروتز: ورم پا بعد از جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است به علت قرارگیری نامناسب مفصل مصنوعی رخ دهد. در صورتی که پروتز به درستی در جای خود قرار نگیرد و یا بدن به مواد تشکیل دهنده پروتز واکنش آلرژیک نشان دهد، ممکن است تورم و ناراحتی در زانو بوجود آید.
عفونت بعد از عمل تعویض مفصل زانو
عفونت پس از عمل جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است بوجود آید. علائم عفونت نه تنها در محل عمل نمایان می‌شوند بلکه ممکن است مفصل مصنوعی را نیز درگیر کنند. در این شرایط ممکن است علاوه بر مصرف آنتی بیوتیک و رعایت برخی نکات، نیاز به عمل جراحی دیگری برای درمان عفونت نیز باشد. عفونت پروتز مفصل زانو ممکن است علائمی همچون درد، تورم و التهاب، سفتی مفصل، داغی و قرمزی در محل عمل، خستگی، تب، عرق شبانه و ترشحات چرکی داشته باشد.
عفونت پس از عمل تعویض مفصل زانو ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. ورود باکتری‌ها به بدن، اصلی‌ترین علت بروز عفونت پس از عمل تعویض مفصل زانو است. باکتری‌ها معمولاً از طریق زخم ایجاد شده در محل عمل وارد بدن می‌شوند. برای تشخیص عفونت پس از عمل، پزشک معالج ممکن است پس از معاینه زانوی بیمار، از آزمایش خون، نمونه‌برداری از محل زخم، نمونه‌برداری از بافت زانو و آزمایش مایکروبیولوژی استفاده کند.
زانو بند بعد از عمل تعویض مفصل
استفاده از زانوبند بعد از عمل تعویض مفصل زانو، به کاهش درد و تورم و بهبود دامنه حرکتی بیمار کمک می‌کند. برای استفاده از زانوبند پس از عمل تعویض مفصل زانو لازم است به نکات زیر توجه کنید:
- انواع زانو بند: بسته به نوع عمل و شرایط بیمار، ممکن است از انواع مختلف زانو بند استفاده شود. برخی زانو بند‌ها کاملاً ثابت هستند و برخی دیگر اجازه حرکت محدود را به بیمار می‌دهند.
- مدت زمان استفاده: پزشک معمولاً زمانی را برای استفاده از زانو بند تعیین می‌کند. این مدت زمان بسته به وضعیت فرد و نوع عمل ممکن است متفاوت باشد.
- نحوه استفاده: مهم است که زانو بند به درستی و مطابق با راهنمایی پزشک روی زانو قرار گیرد. استفاده نادرست می‌تواند منجر به مشکلات بیشتری شود.
- مراقبت از زانو در حین استفاده از زانوبند: در طول مدت استفاده از زانو بند، باید مراقبت‌های لازم از زانو صورت گیرد و به مواردی مانند تمیزی و پیشگیری از فشار بیش از حد به زانو توجه شود.
- تمرینات و فیزیوتراپی: زانو بند نمی‌تواند به تنهایی سبب بهبودی زانوی شما شود. معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند که به همراه استفاده از زانوبند، تمرینات فیزیوتراپی انجام شود تا دامنه حرکتی زانو بهبود یابد.
در نهایت، همیشه بهتر است قبل از استفاده از هر نوع زانو بند، با پزشک معالج مشورت کنید تا بهترین نوع زانو بند برای شرایط خاص شما انتخاب شود.
دکتر خوب برای تعویض مفصل زانو
برای انتخاب یک دکتر خوب برای تعویض مفصل زانو، لازم است حتماً فاکتور‌های زیر را مدنظر قرار دهید:
- تجربه و تخصص: پزشکی را انتخاب کنید که در زمینه جراحی زانو به خصوص عمل‌های تعویض مفصل تجربه کافی داشته باشد.
- صلاحیت‌ها و مدارک: انتخاب پزشکی که در مراکز علمی معتبر تحصیل کرده است و دارای مدارک معتبر باشد می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
- نقد و بررسی‌ها: نظرات بیماران قبلی می‌تواند به شما کمک کند تا از کیفیت کار و برخورد دکتر مطلع شوید.
- روش‌های درمانی متنوع: یک جراح خوب باید از روش‌های مختلف درمانی و جراحی مطلع باشد تا بهترین گزینه را برای بیمار انتخاب کند.
- مهارت‌های ارتباطی: دکتر باید توانایی برقراری ارتباط مؤثر با بیمار را داشته باشد، به‌خصوص در توضیح مراحل درمان و پاسخ به سؤالات بیمار.
- پیگیری پس از جراحی: پزشک معالج باید برنامه مشخصی برای پیگیری وضعیت بیمار بعد از جراحی داشته باشد و به مشکلات و نگرانی‌های بیمار توجه کند.
- تیم پزشکی: چگونگی همکاری دکتر با تیم پزشکی و پرستاری و همچنین دسترسی به تجهیزات و امکانات پیشرفته بسیار مهم است.
- نرخ موفقیت عمل‌های قبلی: میزان موفقیت پزشک در عمل‌های قبلی‌اش می‌تواند به عنوان یک معیار مهم مدنظر قرار گیرد.
- دقت و حوصله: دقت، صبر و حوصله پزشک در تشخیص و هم چنین انجام عمل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
محدودیت‌های بعد از تعویض مفصل زانو
پس از انجام عمل تعویض مفصل زانو لازم است بیمار برخی محدودیت‌ها را رعایت کند تا ضمن تسریع فرآیند بهبودی خود، بتواند به نتیجه دلخواه خود نیز از عمل برسد. تا جایی که ممکن است بیمار در منزل به استراحت بپردازد. اگر چه بیمار می‌تواند بعد از چند روز، پیاده روی در فواصل کوتاه را به کمک عصا و یا واکر شروع کند ولی از وارد کردن هر گونه فشار به زانوی خود باید اجتناب کند.
انجام ورزش‌های همچون دوچرخه سواری و شنا تا چند هفته پس از عمل ممنوع است. از آنجایی که نشستن و عدم تحرک برای مدت طولانی می‌تواند سبب ورم پا شود، فرد بیمار نباید بیشتر از یک ساعت بنشیند. از رانندگی کردن به مدت حداقل چهار هفته پس از عمل تعویض مفصل زانو خودداری کنید. از بلند کردن اجسام سنگین تا چند هفته پس از عمل مفصل زانو پرهیز کنید.
فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروپلاستی زانو
فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروپلاستی زانو یکی از مراحل بسیار مهم در فرآیند بهبودی بیمار است. هدف اصلی فیزیوتراپی در این مرحله، کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف زانو است. لازم است در مورد فیزیوتراپی پس از عمل مفصل زانو به نکات زیر توجه کنید:
- شروع زودهنگام فیزیوتراپی: اغلب فیزیوتراپی از روز‌های ابتدایی بعد از جراحی آغاز می‌شود. این امر کمک می‌کند تا بهبودی، سریع‌تر حاصل شود.
- تمرینات دامنه حرکتی: تمرینات ملایم برای افزایش دامنه حرکتی زانو و جلوگیری از سفت شدن مفصل بسیار مهم است. این تمرینات معمولاً شامل حرکات کششی و انعطاف‌پذیری می‌شود.
- تقویت عضلات: بعد از کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی، تمرینات تقویتی شروع می‌شود تا عضلات اطراف زانو تقویت شوند. این تمرینات به تأمین پایداری زانو کمک می‌کند.
- کاهش درد و التهاب: استفاده از روش‌های متفاوتی مانند ماساژ می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- آموزش بیمار: آموزش در مورد نحوه درست حرکت، نشستن و‌ایستادن و همچنین استفاده از وسایل کمکی (مانند عصا یا واکر) برای حفظ تعادل بسیار اهمیت دارد.
- پیشرفت تدریجی: فیزیوتراپیست یک برنامه تمرینی خاص برای هر بیمار تهیه می‌کند که با توجه به سطح پیشرفت بیمار به تدریج تغییر می‌کند.
- مدت زمان فیزیوتراپی: بسته به شرایط بیمار، دوره فیزیوتراپی ممکن است بین چند هفته تا چند ماه به طول انجامد.
نحوه خوابیدن بعد از عمل تعویض مفصل زانو
نحوه خوابیدن بعد از عمل تعویض مفصل زانو بسیار مهم است چرا که وارد آمدن هر گونه فشار در موقع خواب ممکن است سبب آسیب جدی به زانو شود. خوابیدن به پشت بهترین حال خوابیدن بعد از عمل تعویض مفصل زانو است. خوابیدن به پشت به فرد بیمار کمک می‌کند تا زانوی خود را صاف نگه دارد و از فشار زیاد بر روی زانوی خود پیشگیری کند. اگر زانو به هنگام خوابیدن خم شود می‌تواند فشار زیادی به مفصل شما وارد کند و موجب درد و یا خونریزی شود.
خوابیدن روی شکم بعد از عمل تعویض مفصل زانو به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. خوابیدن بر روی شکم فشار زیادی به مفصل زانو وارد می‌کند و سبب ایجاد درد و ناراحتی می‌شود. هم چنین ممکن است روند بهبودی زانوی بیمار را کند که در این صورت بیمار باید زمان بیشتری را به بهبود زانوی خود اختصاص دهد.
خوابیدن به پهلو نیز می‌تواند بعد از عمل تعویض مفصل زانو، گزینه خوبی باشد. در این حالت فشار کمتری روی زانو وارد می‌شود و همین امر سبب می‌شود هر چه سریع‌تر زانوی شما بهبود پیدا کند. در صورتی که تصمیم دارید بعد از عمل به پهلو بخوابید لازم است یک بالشتک را در بین پا‌های خود بگذارید. این کار سبب حفظ توازن طبیعی بدن شما می‌شود و فشار وارده روی زانو را به حداقل می‌رساند.
چه زمانی برای تعویض مفصل زانو به پزشک مراجعه کنیم؟
درد، تورم و سفتی از جمله نشانه‌هایی هستند که به شما کمک می‌کنند تا زمان مناسب برای انجام عمل تعویض مفصل زانو را تشخیص دهید. درد شدید در هنگام راه رفتن و یا بالا رفتن از پله‌ها ممکن است نشان دهنده آسیب جدی به زانوی شما باشد. احساس درد در هنگام استراحت نیز می‌تواند نشان دهنده بروز آسیب شدید در زانوی شما باشد. درد شدید زانو که فعالیت‌های روزانه فرد را مختل کرده باشد نیز می‌تواند بیانگر آسیب جدی به زانو باشد.
در واقع، هر گونه آسیب جدی به زانو که کیفیت زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار داد و مانع از انجام فعالیت‌های روزانه شود ممکن است فرد را مجبور به انجام عمل تعویض مفصل زانو کند.
در این شرایط و در صورتی که داردرمانی و روش‌های غیرجراحی جوابگو نباشد، از عمل جراحی تعویض مفصل زانو برای برطرف کردن درد و رفع آسیب استفاده می‌شود.
مفصل تعویض شده زانو چقدر دوام دارد؟
طول عمر مفصل تعویض شده زانو متغیر است و به عوامل گوناگونی بستگی دارد. پروتز‌های زانو به شکلی ساخته شده‌اند که معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ سال قابل استفاده هستند. شرایط بیمار، نوع پروتز، روش جراحی و مراقبت بعد از جراحی از جمله عوامل تأثیرگذار بر طول عمر مفصل مصنوعی زانو هستند.
چه عواملی باعث تخریب مفصل زانو می‌شود؟
تخریب مفصل زانو می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. از جمله مهمترین عوامل تخریب مفصل زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آرتروز: آرتروز، به خصوص استئوآرتریت، یکی از رایج‌ترین علل تخریب مفصل زانو است. با افزایش سن، غضروف‌ها تحلیل می‌روند و سبب درد و محدودیت حرکتی می‌شوند.
- صدمات و آسیب‌ها: صدمات ناشی از حوادث ورزشی، تصادفات یا سقوط از ارتفاع می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی مانند پارگی رباط‌ها (مانند رباط صلیبی یا رباط جانبی) و یا آسیب به غضروف شود.
- اضافه وزن: اضافه وزن فشار زیادی بر روی مفصل زانو وارد می‌آورد و موجب تخریب سریع‌تر غضروف و دیگر بافت‌های مفصل می‌شود.
- سن: با افزایش سن، توانایی ترمیم و بازسازی بافت‌های مفصلی کاهش یافته و این موضوع می‌تواند منجر به تخریب مفصل شود.
- عوامل ژنتیکی: برخی افراد به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز یا مشکلات مفصلی هستند.
- فعالیت‌های ورزشی: برخی فعالیت‌های ورزشی شدید ممکن است ریسک آسیب به زانو را افزایش دهد، به خصوص در افرادی که از تکنیک‌های نامناسب استفاده می‌کنند.
- بیماری‌های خاص: برخی بیماری‌ها مانند نقرس، روماتیسم مفصلی و یا بیماری‌های التهابی دیگر ممکن است به تخریب مفصل زانو منجر شوند.
- عدم تحرک: کم تحرکی و نداشتن فعالیت‌های ورزشی منظم می‌تواند موجب ضعف عضلات اطراف زانو و در نتیجه افزایش فشار بر روی مفصل شود.
چه نوع بیهوشی برای جراحی تعویض مفصل زانو استفاده می‌شود؟
برای انجام عمل مفصل زانو از دو نوع بیهوشی عمومی و بی‌حسی منطقه‌ای استفاده می‌شود. عوامل مؤثر در انتخاب نوع بیهوشی برای انجام عمل تعویض مفصل زانو شامل تجربیات و ترجیحات بیمار، سلامتی و وضعیت جسمی بیمار، واکنش بیمار نسبت به دارو‌ها، خطرات احتمالی و تیم جراحی می‌باشد.
جراحی تعویض مفصل زانو چند ساعت طول می‌کشد؟
مدت زمان لازم برای انجام عمل تعویض مفصل زانو به عوامل مختلفی از جمله نوع جراحی، روش مورد استفاده و هم چنین پیچیدگی عمل بستگی دارد. این عمل ممکن است بین یک تا چند ساعت طول بکشد.
آیا اضافه وزن باعث تخریب مفصل زانو می‌شود؟
اضافه وزن می‌تواند تأثیر منفی بر روی مفصل زانو داشته باشد. هنگامی که وزن بدن بیشتر از حد نرمال باشد، فشار بیشتری بر روی مفاصل به خصوص مفصل زانو وارد می‌شود. این فشار اضافی می‌تواند به تدریج باعث تخریب غضروف مفصل، التهاب، و در نهایت آرتروز زانو شود. همچنین، اضافه وزن ممکن است موجب افزایش درد و ناراحتی در مفصل زانو شود و دامنه حرکتی را نیز محدود کند.
کاهش وزن می‌تواند به کاهش فشار بر روی زانو منجر شود و در نتیجه علائم آسیب و تخریب مفصل را کاهش دهد. بنابراین، مدیریت وزن و حفظ وزن سالم می‌تواند به سلامتی و عملکرد بهتر مفصل زانو کمک کند.
آیا نتیجه جراحی تعویض مفصل زانو دائمی است؟
میزان موفقیت و طول عمر مفصل مصنوعی به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل شامل سن بیمار، میزان فعالیت، وزن، نوع مفصل مصنوعی و رعایت نکات مراقبتی و درمانی بعد از جراحی می‌شود.
در بسیاری از موارد، مفصل مصنوعی می‌تواند برای ۱۵ تا ۲۰ سال یا بیشتر دوام بیاورد، اما در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحی مجدد یا تعویض دوباره وجود داشته باشد. همچنین، بیمار باید بعد از جراحی به توصیه‌های پزشک عمل کند تا از عوارض پیشگیری کند و بهترین نتیجه را از جراحی بگیرد.
بعد ازعمل تعویض مفصل زانو چی بخورم؟
داشتن رژیم غذایی مناسب بعد از انجام عمل تعویض مفصل زانو بسیار حیاتی است. مصرف ماست، مایعات، آنتی اکسیدان‌ها، گوشت بدون چربی، غذا‌های دریایی، سبزیجات تیره و برگ دار، خوراکی‌های سرشار از پروتئین و مواد غذایی غنی از ویتامین ث می‌تواند به بهبود هر چه سریع‌تر بیمار کمک کند.