به محل چسبیدن دو استخوان به یکدیگر مفصل میگویند، این مفصل میتواند در جهات مختلف حرکت داشته باشد، برای مثال مفصل ترقوه یا مفصل زانو که موجب حرکت دست و پا در جهتهای مختلف میشوند. روی مفاصل با غضروفی پوشیده شده است که موجب حرکت راحت مفصل میشود.
هنگامی که این مادۀ پوشاننده دچار از بین رفتگی شود، حرکت استخوانها روی یکدیگر بسیار دردناک شده و به اصطلاح روی یکدیگر ساییده میشوند. از نظر علمی از بین رفتن این غضروف، «آستئوآرتریت» یا «آرتروز» نامیده میشود.
درمانهای متفاوتی در جهت بهبود آرتروز وجود دارد. اگر درمانهای استاندارد روی بیمارانی که دچار آرتروز هستند جواب ندهد، آخرین راه درمان این بیماری، تعویض کامل مفصل است.
به توصیۀ دکتر سید محسن سیدصالحی متخصص و جراح ارتوپد، بهتر است که بیماران تا لحظۀ آخر جهت انجام جراحی و تعویض کامل مفصل صبر کنند و سایر روشهای درمانی را نیز امتحان کنند. البته برای انجام جراحی و کسب بهترین نتیجه، نباید عمل کردن را خیلی به تأخیر انداخت.
در مورد آرتروز این سؤال همواره وجود دارد که آیا آرتروز سن خاصی دارد؟ در جواب باید انواع آرتروز را بررسی کنیم. آرتروز دو نوع است:
نوع اول که به دلیل بالا رفتن سن ایجاد میشود که معمولا در سنین بالای 60 سال به شدت خود میرسد. نوع ثانویه آرتروز که به دنبال بیماریهایی مانند پارگی رباط صلیبی در زانو، کَنده شدن غضروف مفصل به دنبال ضربه یا بیماریهای روماتیسمی مثل آرتریت و روماتوریت ایجاد میشود، میتواند حتی در افراد 20 ساله هم ایجاد آرتروز کند.
در درمان آرتروز داروها، تزریقهای مفصلی، ورزش، فیزیوتراپی و جراحی نقش اساسی دارند که هر کدام از این موارد براساس شدت آرتروز توسط پزشک بهکار میرود.
از نظر علمی تنها زمانی باید تعویض مفصل انجام شود که بیمار درد فراوان داشته و به دارو و تزریقهای مفصلی پاسخ نمیدهد. به عبارتی اگر درد بیمار با دارو بهبود مییابد، نباید تنها بهخاطر آرتروز شدید جراحی تعویض مفصل انجام دهد. اولین قدم درمانی برای آرتروز استفاده از دارو و تزریقهای موضعی مفصلی است و تعویض مفصل نیز میتواند آخرین قدم درمانی باشد.
پزشک مفصل زانو را از نظر حساسیت، تورم، قرمزی و انعطافپذیری بررسی میکند و سپس تصمیم به تعویض مفصل خواهد گرفت. تجزیه و تحلیل خون و مایع مفصلی نیز میتواند تا حد زیادی به تأیید تشخیص کمک کند.
باید توجه داشت که بیماری آرتروز برگشتپذیر نیست، ولی با انجام برخی درمانها، میتوان درد ناشی از آن را کاهش داد و به بهتر شدن حرکت کمک کرد.